پهنه بندی توان های ژئوتوریستی استان کردستان و تحلیل نقش آنها در توسعه ناحیه ای

سده ی بیست و یکم به عنوان عصر توسعه و پیشرفت پایدار، همواره پذیرای ایده های تازه برای دستیابی به این هدف بوده است. ژئوتوریسم رویکردی تازه است برای بهره گیری از توان های توریستی مکان با تأکید بر پایداری و بهبود ویژگی های جغرافیایی مکان (محیط، تاریخ، زیبایی شناختی، فرهنگ و تمدن) که باعث توسعه و رشد وضع زندگی مردم محلی می شود. استان کردستان به واسطه ی موقعیت مناسب طبیعی و تاریخ کهن یکی از استان های با پتانسیل بالای ژئوتوریستی کشور به شمار می آید. اما متأسفانه این قابلیت ها آن چنان که شایسته است شناسانده نشده اند. هدف از تحقیق حاضر ابتدا معرفی ژئوتوریسم بود، به عنوان بخشی از صنعت توریسم که می تواند رشد و توسعه ی پایدار را برای جامعه به ارمغان آورد. به دلیل فقدان صنایع بزرگ و کوچک در استان کردستان و از طرف دیگر بهره مندی از پتانسل های بسیار جذاب توریستی هدف دوم شناسایی و معرفی این قابلیت ها بود. برای رسیدن به این هدف از مدل ها و روش هایی استفاده شد که نتایج به دست آمده به شرح زیر می باشد : نتایج حاصل از مدل swot بیانگر 15 نقطه ی قوت، 12 نقطه ی ضعف، 15 فرصت و 8 تهدید در حوزه ی ژئوتوریسم استان کردستان می باشد و در این راستا راهبردهایی جهت بهبود و توسعه ی ژئوتوریسم استان ارائه شده است. نتایج حاصل از مدل ep بیانگر موقعیت بسیار خوب دریاچه ی زریبار است و بعد از آن روستای هورامان تخت با 3/3 در رتبه ی دوم قرار می گیرد، روستای پالنگان با پتانسیل 25/2 در رتبه ی سوم، غار کرفتو با پتانسیل 6/1 در رتبه ی چهارم، تپه ی زیویه با پتانسیل 1 در رتبه ی پنجم، چشمه ی بابا گرگر و قلعه ی قمچقای با پتانسیل 85/0 در رتبه ی ششم قرار دارند. لازم به ذکر است که رتبه ی پایین تر سه مورد آخر تنها به خاطر کمبود امکانات و زیرساخت های لازم می باشد، چرا که از نظر توان های طبیعی و فرهنگی به اندازه ی موارد دیگر وضعیت و شرایط مناسبی را دارا می باشد. در نهایت بر اساس نتایج تحقیق حاضر پتانسیل گردشگری کل استان 78/1 است که؛ گویای موقعیت بسیار مناسب استان کردستان در راستای توسعه ی ژئوتوریسم است. نتایج حاصل از مدل cvm بیانگر این امر است که 98 % از بازدیدکنندگان غار کرفتو، 81 % از بازدیدکنندگان تپه ی باستانی زیویه و 34/89 % از بازدیدکنندگان دریاچه ی زریبار جهت حفاظت از این ژئومورفوسایت ها تمایل به پرداخت وجهی را دارند. نتایج حاصل از پهنه بندی توان های ژئوتوریستی استان به تفکیک شهرستان با استفاده از روش ahp نشان داد که شهرستان مریوان با 41/6 امتیاز دارای بهترین پتانسیل و به ترتیب اولویت سایر شهرستان ها عبارتند از : قروه 73/5 ، بانه 58/5 ، سقز 38/5 ، سروآباد 52/4 ، سنندج 33/4 ، بیجار 47/3 ، دیواندره 46/2 ، کامیاران 12/2 . نتایج حاصل از پهنه بندی به روش saw در 3 نقشه ی نهایی، بیانگر وجود 3 منطقه با پتانسیل بسیار مناسب ژئوتوریستی در سطح استان می باشد که بیشترین مساحت آن در شهرستان سروآباد بخشی در شهرستان بانه و قسمتی بسیار کوچک از شهرستان کامیارن که در واقع مشترک با همان بخش شهرستان سروآباد است که به علت هم مرز بودن این دو شهرستان و به دلیل هم پوشانی بیشتر لایه ها در این قسمت بخشی از این محدوده جزء حوزه ی استحفاظی شهرستان کامیاران می باشد. لازم به ذکر است که به دلیل گستره ی وسیع محدوده ی مورد مطالعه نتایج حاصل از پهنه بندی مطمئناً در حق سایت های ژئوتوریستی دور افتاده ای که به تنهایی دارای جذابیت بسیار زیادی هستند اجحاف خواهد کرد از جمله ی این موارد می توان به غار کرفتو، تپه ی باستانی زیویه، قلعه ی قمچقای و ... اشاره کرد. برای رفع این مشکل لازم است که تحقیقات بعدی که توسط محققین و یا سازمان های ذی ربط انجام می شود در سطحی کوچکتر انجام پذیرد.